Pieczenie podczas oddawania moczu, parcie na pęcherz czy ból podbrzusza najczęściej oznaczają obecność bakterii (głównie Escherichia Coli) w drogach moczowych. Ogólna nazwa „zakażenie układu moczowego” tak naprawdę kryje jednak różne dolegliwości.
Zapalenie pęcherza moczowego
Każda infekcja w tak ważnym obszarze jak układ moczowy wymaga interwencji, bo konsekwencje zaniedbania mogą być groźne dla zdrowia. Żeby sprawnie wyleczyć zakażenie trzeba jednak wiedzieć, z czym dokładnie mamy do czynienia. Czy to zapalenie pęcherza, odmiedniczkowe zapalenie nerek, a może zapalenie cewki moczowej?
Statystycznie najczęściej przydarza nam się zapalenie pęcherza moczowego. Najczęściej (w 75–95 proc.)1 wywołują je bakterie kałowe Escherichia Coli które naturalnie i pożytecznie bytują w naszym jelicie grubym. Trafiając jednak poza niego potrafią nam szkodzić. Gdy przedostaną się do cewki moczowej, i zaczną się w niej namnażać, szybko pojawić się może ból lub pieczenie podczas mikcji, potrzeba częstego lub natychmiastowego oddawania moczu, bywa, że i pobolewanie pleców czy brzucha. Dodatkowo mocz może być mętny i mieć nieprzyjemny zapach, może też być zabarwiony na czerwono lub ciemnobrunatnie, co oznacza obecność krwi (krwiomocz) i jest wynikiem zapalenia błony śluzowej pęcherza. Pewność, że mamy do czynienia z zapaleniem pęcherza moczowego dają badania moczu. Dolegliwości mogą jednak ustąpić już po 1–3 dniach, jeśli wdrożona zostaje odpowiednia kuracja. Jeśli zapalenie pęcherza moczowego występuje wielokrotnie, np. kilka razy w ciągu roku (więcej niż 3 lub 2 razy w ciągu 6 miesięcy), to takie przypadki nazywają się nawracającym zakażeniem układu moczowego.
Zakażenie nerek
Jeśli zapalenie pęcherza nie było leczone, namnażanie się bakterii nie zostało ograniczone, a patogeny nie zostały wypłukane z pęcherza, to drogą moczową mogą przedostać się do nerek i w jednej lub obu wywiązać zapalenie. Najczęściej diagnozowane jest odmiedcznikowe zapalenie nerek. Choroba ma dwa stadia rozwoju: ostre i przewlekłe. Pierwsze wbrew pozorom można wyleczyć nawet w przeciągu kilku dni.
Najczęstszymi objawami ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek są: ból i pieczenie podczas oddawania moczu, ból pleców w okolicy nerek (można wykonać proste badanie, tzw. objaw Goldflama: uderzamy pięścią w grzbiet ręki położonej na plecach pacjenta, gdy pojawi się ból, to najpewniej mamy stan zapalny nerek). Może pojawić się też gorączka, osłabienie i wymioty. Drugie stadium – przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek – jest poważniejszym etapem choroby i dłuższym, a grozi niewydolnością nerek, co w skrajnych przypadkach może oznaczać nawet konieczność przeszczepu. Objawy przewlekłego zapalenia to: ból i pieczenie podczas mikcji, bóle głowy, wysoka gorączka, zmniejszenie masy ciała i tępe bóle pleców. Diagnozę stawia się po przeprowadzeniu ogólnego badania, posiewu moczu oraz USG.
Powikłane zakażenia układu moczowego
Choć za większość infekcji moczowych odpowiadają pałeczki okrężnicy Escherichia Coli, to w ok. 10 proc. przypadków przyczyną zakażenia układu moczowego są inne drobnoustroje, takie jak Enterobacteriaceae czy Staphylococcus saprophyticus2 . Bywa, że za infekcję dopowiadają nieprawidłowości w obrębie dróg moczowych, takie jak utrudnienie prawidłowego odpływu moczu z nerki (np. spowodowane przez kamicę nerkową), obecność cewnika w pęcherzu lub inna choroba np. cukrzyca. Takie zakażenia nazywane są powikłanymi zakażeniami układu moczowego.
Zapalenia cewki moczowej
Ból lub pieczenie podczas oddawania moczu nie zawsze jednak świadczą o zakażeniu układu moczowego. Takie objawy mogą być wynikiem np. zapalenia cewki moczowej. Chorobę tę najczęściej przenosi się podczas kontaktów seksualnych (choć bywa powikłaniem zakażenia układu moczowego). Zwyczajowo zapalenie cewki moczowej dzieli się na rzeżączkowe (przyczyną jest bakteria – dwoinka rzeżączki) oraz nierzeżączkowe (przyczyną są chlamydie, rzadziej mykoplazmy czy rzęsistek pochwowy). W przypadku zakażenia chlamydią można nie odczuwać żadnych objawów (nawet 70 proc. zainfekowanych kobiet nie zgłasza dolegliwości), rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej przebiega już z wyraźnymi oznakami – najczęściej są to upławy lub ból w dole brzucha3 . Najczęściej znikają samoistnie, co jednak nie oznacza ustąpienia zakażenia, a schorzenie można przenosić dalej na kolejnych partnerów seksualnych. Ważne więc, aby zakażenie zostało szybko poddane leczeniu.
1 W. Hryniewicz, M. Holecki, Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych, Wydawnictwo sfinansowane ze środków będących w dyspozycji Ministra Zdrowia w ramach Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków na lata 2011-2015.
2 tamże.
3 A. Borkowski, Urologia, Warszawa, 2006.
4Badanie konsumenckie YouGov study – satysfakcji pacjentek, CH & DE 2019, badanie dostępne na życzenie.